|
Муқаддима
Ҳар бир инсондаги шахсия ақлия ва нафсиядан таркиб топади. Унинг шакли, жисми ва қоматининг бунга алоқаси йўқ бўлиб, пўстлоқдан бошқа нарса эмас. Уларни шахсиянинг омилларидан бири ёки шахсияга таъсир кўрсатади, деб ўйлаш ўта саёзликдир.
Нарса ва ҳодисаларни англаш, бошқачароқ қилиб айтганда, инсоннинг ўзи ишонч ҳосил қилиб, қалби таскин топган бир қоида асосида нарса ва ҳодисалар устидан ҳукм чиқариши ақлиядир. Агар шу қоида Исломий ақида бўлса, унинг ақлияти ҳам Исломий бўлади. Исломий ақида бўлмаса, ақлияти ҳам Исломий бўлмайди.
Инсоннинг ўзи ишонч ҳосил қилиб, қалби таскин топган бир қоида асосида ўз ғаризалари ва узвий эҳтиёжларини қондириши нафсиядир. Агар шу қоида Исломий ақида бўлса, унинг нафсияти ҳам Исломий бўлади. Агар у бошқа нарса бўлса, нафсияти ҳам бошқача бўлади.
Қайси бир одамда ақлия ва нафсиянинг қоидаси битта бўлса, унинг шахсияти мумтоз ва тартибли бўлади. Агар ундаги ақлия ва нафсиянинг асоси Исломий ақида бўлса, унинг шахсияти исломий бўлади. Агар асос бошқа нарса бўлса, шахсияти ҳам бошқача бўлади.
Шунга кўра, ақлиянинг ўзигина Исломий бўлиб, кишининг шариат ҳукмлари асосида нарса ва ҳодисалар устидан ҳукм чиқариши, ҳалол ва ҳаромни ажратиши, онги ва тафаккури пишиб етилиши, балоғат ва фасоҳат билан гапириши, ҳодисаларни тўғри таҳлил этиши каби ишларнинг ўзи нафсиянинг Исломий бўлишига кифоя қилмайди. Бунинг учун айни пайтда нафсия ҳам Исломий бўлиб, шахс ўз ғаризалари ва узвий эҳтиёжларини Ислом асосида қондириши, намоз ўқиши, рўза тутиши, закот бериши, ҳаж қилиши, ҳалолни қилиб, ҳаромдан тийилиши, Аллоҳ яхши кўрадиган одамга айланиши, унинг фарзларини адо этиши, Парвардигорига янада яқин бўлиш учун нафл амалларга ҳам ҳарис бўлиши, ҳодисалар қаршисида одил ва холис туриб, яхшиликка буюриб ёмонликдан қайтариши, Аллоҳ учун яхши кўриб, Аллоҳ учун ёмон кўриши, одамларга гўзал хулқ билан муомала қилиши каби вазифаларни адо этиши ҳам лозим бўлади.
3-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278